上頁 12345 次頁

談惠更斯級數 (第 2 頁)

蔡聰明

 


首頁 | 搜尋

.原載於數學傳播第二十二卷第一期
.作者當時任教於台大數學系
對外搜尋關鍵字
 
平面幾何

先觀察畢氏定理的一個應用:

命題1: 兩圓相切,半徑分別為 r0r1,並且跟 x 軸切於同側,切點為 A0A1,如圖 1,則
\begin{displaymath}
{\overline{A_0A_1}}^2 = 4 r_0 r_1
\end{displaymath} (4)



圖一

證明: 在直角三角形 $\Delta OAB$

\begin{displaymath}
(r_0+r_1)^2 = \overline{A_0A_1}^2 + (r_0-r_1)^2
\end{displaymath}

展開化簡立得(4)式。

命題2: 在圖2中,兩圓與 x 軸之間又內切一個圓,其半徑為 r2,則
\begin{displaymath}
\frac{1}{\sqrt r_2} = \frac{1}{\sqrt{r_0}} + \frac{1}{\sqrt{r_1}}
\end{displaymath} (5)



圖2

證明:由命題 1知,

\begin{displaymath}
\overline{A_0A_1}^2 = 4 r_0 r_1 \; , \quad
\overline{A_0A_2}^2 = 4 r_0 r_2 \; , \quad
\overline{A_2A_1}^2 = 4 r_2 r_1
\end{displaymath}

又由

\begin{displaymath}
\begin{eqalign}
\overline{A_0A_1}^2 &= (\overline{A_0A_2} + ...
...^2
+ 2 \overline{A_0A_2} \cdot \overline{A_2A_1}
\end{eqalign}\end{displaymath}

所以

\begin{displaymath}
4r_0r_1 = 4r_0r_2 + 4r_1r_2 + 2\cdot 2\sqrt{r_0r_2} \cdot 2 \sqrt{r_1r_2}
\end{displaymath}

整理化簡就得到(5)式。



圖3

命題3: 如圖3,不斷地作內切圓 O2,O3,… 下去,半徑為 r2, r3,…, 則
\begin{displaymath}
r_n=(\frac{n-1}{\sqrt{r_0}} + \frac{1}{\sqrt{r_1}})^{-2}, \quad
n = 2,3,\cdots
\end{displaymath} (6)

證明: 由命題2 知

\begin{eqnarray*}
\frac{1}{\sqrt{r_2}}&=&\frac{1}{\sqrt{r_1}}+\frac{1}{\sqrt {r_...
...}}
=\frac{1}{\sqrt{r_1}}+\frac{3}{\sqrt{r_0}}\\
&&\cdots\cdots
\end{eqnarray*}


由此看出 $\Big( \frac{1}{\sqrt{r_n}} \Big)_{n=2,3,4,\cdots}$ 為一個等差數列,公差為 $\frac{1}{\sqrt{r_0}}$。於是

\begin{displaymath}
\frac{1}{\sqrt{r_n}} = \frac{1}{\sqrt{r_1}} + \frac{n-1}{\sqrt{r_0}}
\end{displaymath}

從而

\begin{displaymath}
r_n = (\frac{n-1}{\sqrt{r_0}} + \frac{1}{\sqrt{r_1}})^{-2}
\end{displaymath}

推論: 特別地,如果圓 O0O1 的半徑皆為 1,則
\begin{displaymath}
r_n = \frac{1}{n^2} \quad \mbox{{\fontfamily{cwM0}\fontserie...
...nt \char 47}} \quad \overline{A_n A_{n+1}}
= \frac{2}{n(n+1)}
\end{displaymath} (7)

從而
\begin{displaymath}
\sum_{n=1}^\infty \overline {A_nA_{n+1}}=\sum_{n=1}^\infty \frac{2}{n(n+1)}=2
\end{displaymath} (8)

證明: 由(6)式知

\begin{displaymath}
r_n = \Big( \frac{n-1}{\sqrt{1}} + \frac{1}{\sqrt{1}} \Big)^{-2}=\frac{1}{n^2}
\end{displaymath}

又由(1)式知

\begin{displaymath}
\overline{A_nA_{n+1}} = 2 \sqrt{r_nr_{n+1}} = \frac{2}{n(n+1)}
\end{displaymath}

我們注意到,(8)式可以由幾何圖形直觀地看出來,也可以採用下面圖 4 的「無言的證明」(proof without words)。



圖4

命題 4: 在圖 5 中,兩圓 C1C2 的半徑皆為 1,相切 P 點,並且切於 x 軸。 在兩圓與 x 軸之間作一系列的內切圓 O1, O2, O3,…,設其半徑為 r1, r2, r3,…,直徑為 d1,d2,d3,…,並且令 Sn = d1 + d2 ++ dn,則
\begin{displaymath}
d_1=S_1=\frac{1}{2} \quad \mbox{{\fontfamily{cwM0}\fontseries{m}\selectfont \char 47}} \quad
d_{n+1}=\frac{(1-S_n)^2}{2-S_n}
\end{displaymath} (9)



圖5

證明: 由(3)式知 $d_1=S_1=\frac{1}{2}$。又由畢氏定理知

\begin{displaymath}
(1+r_{n+1})^2 = 1^2 + \big[ 1-2(r_1+\cdots+r_n)-r_{n+1} \big]^2
\end{displaymath}

於是

\begin{displaymath}
4 r_{n+1}\big[ 1-(r_1+\cdots+r_n) \big] = \big[ 1 - 2(r_1+\cdots+r_n) \big]^2
\end{displaymath}

從而

\begin{displaymath}
d_{n+1}=\frac{(1-S_n)^2}{2-S_n}
\end{displaymath}

推論: 在命題 4 的假設下,我們有

\begin{eqnarray*}
&& d_n = \frac{1}{n(n+1)} \quad \mbox{{\fontfamily{cwM0}\fonts...
...& \sum_{n=1}^\infty d_n = \sum_{n=1}^\infty \frac{1}{n(n+1)} = 1
\end{eqnarray*}


習題: 在圖 6 中,兩圓 C1C2 的半徑分別為 r1r2 相切,並且切於 x 軸。在兩圓與 x 軸之間作一系列的內切圓 O1,O2,O3,…,設其半徑為 r1,r2,r3,…。試證
\begin{displaymath}
\frac{1}{r_n} &=& 2n\sqrt{\frac{1}{r_1r_2}}+n^2(\frac{1}{r_2}
+ \frac{1}{r_2}), \qquad \forall n=1,2,3,\cdots
\end{displaymath} (10)



圖6

   

上頁 12345 次頁

回頁首
 
(若有指正、疑問……,可以在此 留言寫信 給我們。)
EpisteMath

EpisteMath (c) 2000 中央研究院數學所、台大數學系
各網頁文章內容之著作權為原著作人所有


編輯:簡立欣 / 校對:簡立欣 / 繪圖:張琇惠 最後修改日期:5/26/2002